«Έξυπνα» δίκτυα και «έξυπνοι» μετρητές στην υπηρεσία της ορθολογικής διαχείρισης ενέργειας
Ο κ. Γιώργος Παπαρσένος, διευθύνων σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ, παρουσίασε το βασικό πλαίσιο λειτουργίας και στόχων του διαχειριστή φυσικού αερίου και τις προοπτικές του για την επόμενη 10ετία. Όπως είναι γνωστό το πλειοψηφικό μερίδιο του ΔΕΣΦΑ πωλήθηκε πριν λίγες μέρες στην αζέρικη Socar, ενώ ποσοστό της τάξης του 33% θα παραμείνει στο ελληνικό δημόσιο. Ανεξαρτήτως όμως της ταυτότητας του ιδιοκτήτη, ο ρόλος του ΔΕΣΦΑ ως διαχειριστή συστήματος φυσικού αερίου είναι προκαθορισμένος: οφείλει να διαχειρίζεται, να συντηρεί και να αναπτύσσει το δίκτυο, να φροντίζει για την αποθήκευση του φυσικού αερίου, να λειτουργεί με διαφάνεια, αποτελεσματικότητα και ισοτιμία απέναντι στους προμηθευτές, και πάντα με τον απαραίτητο σεβασμό στο περιβάλλον.
Το σύστημα του ΔΕΣΦΑ διατρέχει μεγάλο μέρος της Ελλάδας, είναι καινούργιο και γι’ αυτό δεν χρειάζεται επενδύσεις συντήρησης ενώ διαθέτει και τις πολύ σημαντικές εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας. Τα τελευταία χρόνια, συνέχισε ο κ. Παπαρσένος, χάρη στην καλή συνεργασία με τη ΡΑΕ που αποτελεί βασικό παράγοντα της αγοράς ενέργειας, διαμορφώθηκε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο ώριμο και σταθερό το οποίο καθορίζει τους όρους λειτουργίας του διαχειριστή και μάλιστα όχι μόνο σε συνθήκες ομαλής λειτουργίας της αγοράς, αλλά και σε συνθήκες έκτακτων προβλημάτων, σαν κι αυτά που είχαμε αρκετές φορές τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της κρίσης
Ο ΔΕΣΦΑ, συνέχισε ο κ. Παπαρσένος, έχει ένα κυλιόμενο 10ετές πρόγραμμα ανάπτυξης. Τα μεγέθη του βελτιώνονταν τα τελευταία χρόνια, έτσι κατάφερε σε συνεργασία με την ΡΑΕ να μειώσει πέρσι τα κόμιστρα του δικτύου κατά 25%, και πάλι να είναι σε θέση να στηρίζει το επενδυτικό του πρόγραμμα, αντλώντας κεφάλαια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αλλά και από τα κονδύλια του ΕΣΠΑ.
Οι εκτιμήσεις για το μέλλον είναι ότι, παρά τους κλυδωνισμούς της κρίσης που σημαίνουν σοβαρές βραχυπρόθεσμες αναταράξεις, οι καταναλώσεις φυσικού αερίου θα διατηρηθούν αυξανόμενες δίνοντας ισχυρή αναπτυξιακή ώθηση στον ΔΕΣΦΑ. Εκτιμάται μάλιστα πως η ίδια εικόνα θα ισχύει και για τα υπόλοιπα Βαλκάνια, γι’ αυτό και ο ΔΕΣΦΑ θα επιδιώξει την ανάπτυξή του σε όλη τη Βαλκανική.
Ο πρόεδρος του ΔΕΣΦΑ παρουσίασε στη συνέχεια μερικά βασικά ολοκληρωμένα και εξελισσόμενα έργα, μεταξύ των οποίων την επέκταση του δικτύου προς Αλιβέρι για να τροφοδοτήσει τη νέα μονάδα της ΔΕΗ αλλά και την ευρισκόμενη σε εξέλιξη επέκταση των αγωγών του δικτύου Πελοποννήσου προς Μεγαλόπολη. Ένα τρίτο έργο, και μάλιστα ιδιαιτέρως σημαντικό για την εταιρεία, είπε ο πρόεδρος του ΔΕΣΦΑ, είναι η ανέγερση μιας τρίτης δεξαμενής φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα και η βελτίωση των δυνατοτήτων ελλιμενισμού στο λιμάνι της νήσου ώστε να μπορεί να φιλοξενεί μεγαλύτερα πλοία, να διασφαλίζει καλύτερα την επάρκεια της Αττικής και να στηρίζει τον ανεφοδιασμό μικρών πλοίων και την τροφοδότηση οχημάτων με φυσικό αέριο. Ένα τέταρτο έργο, μικρό μεν αλλά με σημαντική προοπτική, είναι του Σιδηροκάστρου, που θα δώσει τη δυνατότητα αντιστροφής της ροής αερίου από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία, προκειμένου να μπορέσουν στο μέλλον να γίνουν και εξαγωγές προς την Βουλγαρία.
«Για τον ΔΕΣΦΑ», τόνισε ο κ. Παπαρσένος «αφετηρία είναι η Ελλάδα, ωστόσο ο φυσικός μας χώρος είναι όλα τα Βαλκάνια και προς εκεί θα κινηθούμε. Για τον λόγο αυτό θεωρούμε πολύ σημαντική την επιλογή του TAP για τη μεταφορά του αζέρικου αερίου στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, Ελλάδας και Αλβανίας. Η επιλογή του ΤΑΡ αποτελεί επιτυχία της χώρας και της κυβέρνησης καθώς καθιστά την Ελλάδα περιφερειακό κέντρο και τον ΔΕΣΦΑ βασικό περιφερειακό παράγοντα», σημείωσε ο ομιλητής. «Ο ΔΕΣΦΑ θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί όλες τις ευκαιρίες που εκτιμά ότι δημιουργεί η επιλογή του ΤΑΡ και συγκεκριμένα θα επιδιώξει να αναλάβει τη λειτουργία του ΤΑΡ στην Ελλάδα αλλά και τη λειτουργία και συντήρηση κι άλλων αγωγών που θα αναπτυχθούν στη χώρα μας π.χ. τον ελληνοβουλγαρικό, θα επιδιώξει να δώσει τεχνογνωσία στην Αλβανία για την κατασκευή του δικού της κομματιού ΤΑΡ, θα επιδιώξει εξαγωγές στη Βουλγαρία από το αέριο του ΤΑΡ αλλά και συνεργασία με την τουρκική Botas με σκοπό την τροφοδότηση με φυσικό αέριο της Ανατολικής Θράκης», κατέληξε ο κ. Παπαρσένος.
Ο κ. Κωνσταντίνος Μαύρος, αντιπρόεδρος της εταιρείας Sense One Technologies, η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο των ενεργειακών έργων, παρουσίασε μια πλατφόρμα που έχει αναπτύξει η εταιρεία του με σκοπό τη μέτρηση των ενεργειακών επενδύσεων: η πλατφόρμα μετρά διάφορα συστήματα, από ενεργειακά πάρκα, ενεργειακά κτίρια και κατοικίες έως αγροτικές φάρμες και ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η Sense One Technologies δραστηριοποιείται κυρίως στο Λονδίνο, έχει κέντρο έρευνας και ανάπτυξης στην Αθήνα και έχει αναλάβει τις μετρήσεις εκατοντάδων έργων στην Αγγλία, τη Γαλλία, την Ελλάδα και άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες. «Πιστεύουμε ότι ο χώρος όπου δραστηριοποιούμεθα είναι μέσα στις 10 τεχνολογίες που θα αναπτυχθούν μέσα στα επόμενα 10 χρόνια», τόνισε ο κ. Μαύρος. Μεταξύ των έργων που παρακολουθεί η Sense One Technologies περιλαμβάνονται ενεργειακά έργα 100 MW που αντιστοιχούν σε 300 εγκαταστάσεις στην Ελλάδα, 65 MW σε 220 εγκαταστάσεις, κυρίως έργα φωτοβολταϊκών και σχολεία, στην Αγγλία – μεταξύ των οποίων και το μεγάλο έργο φωτοβολταϊκών της Blackfriars Bridge –, ενεργειακές φάρμες στη Γαλλία κλπ.
«Αρχικά ξεκινήσαμε από τα φωτοβολταϊκά αλλά πλέον παρακολουθούμε μικτές εγκαταστάσεις. Κινούμαστε σε μια εποχή ευφυών δικτύων και προς τη δημιουργία έργων που θα καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια», τόνισε ο κ. Μαύρος, αντιδιαστέλλοντας ωστόσο την κατάσταση στη δυτική Ευρώπη από την Ελλάδα και εν γένει τον ευρωπαϊκό Νότο όπου κυριαρχεί το μείζον πρόβλημα της αβεβαιότητας και κρατά τις ζώνες αυτές πολύ πιο πίσω επενδυτικά από την υπόλοιπη Ευρώπη και τις ΗΠΑ
Ο κ. Γιώργος Γεωργάντζης, διευθυντής στρατηγικής και ρυθμιστικών θεμάτων του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία, την εκμετάλλευση, τη συντήρηση και την ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, παρουσίασε το 10ετές αναπτυξιακό πρόγραμμα του φορέα του. Το πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ περιλαμβάνει επενδύσεις ύψους 2.5 δις ευρώ για τα έτη 2014-2023 και κατά το σχεδιασμό του έχει λάβει υπόψη αφενός την ανάγκη για έργα που να ανταποκρίνονται στη διείσδυση και τη διασπορά στων ΑΠΕ και αφετέρου στη μείωση της ζήτησης λόγω κρίσης κατά 6% από το 2008 ως το 2012, γεγονός που επιτρέπει οι επενδύσεις να προχωρούν πιο αργά και να μειώνονται τα σχετικά κόστη.
Το 10ετές αναπτυξιακό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Η πρώτη τριετία (2014-2016) περιλαμβάνει πολύ ώριμα έργα, εκ των οποίων τα κυριότερα είναι η επέκταση του συστήματος 400 KV για πρώτη φορά στην Πελοπόννησο και η διασύνδεση της Εύβοιας. Το καλώδιο Νέας Μάκρης – Πολυποτάμου Ευβοίας έχει ποντιστεί και αναμένεται να ηλεκτριστεί ως τα τέλη του 2013. Ένα δεύτερο έργο της ίδιας περιόδου που έχει μάλιστα απασχολήσει τον Τύπο μετά την κήρυξη του πρώτου διαγωνισμού πέρσι ως άγονου είναι η διασύνδεση των Κυκλάδων. Το έργο έχει επαναπροκηρυχθεί, συνέχισε ο κ. Γεωργάντζης, με την πρώτη του φάση να περιλαμβάνει τη διασύνδεση της Σύρου με το ηπειρωτικό σύστημα, και τη διασύνδεση της Πάρου και της Μυκόνου με τη Σύρο, ενώ τη δεύτερη και την τρίτη φάση του να προβλέπουν την ολοκλήρωση του βρόχου των Κυκλάδων και τη διασύνδεση Λαυρίου-Σύρου.
Το κορυφαίο έργο της δεύτερης επενδυτικής περιόδου είναι η διασύνδεση της Κρήτης, συνέχισε ο κ. Γεωργάντζης. Ο στόχος του ΑΔΜΗΕ σε ό,τι αφορά την Κρήτη είναι να ολοκληρωθεί το έργο μέσα στην τρέχουσα 10ετία και ήδη εκπονούνται μελέτες.
«Η έγκαιρη υλοποίηση των έργων μεταφοράς και το τελικό κόστος τους συναρτώνται πάντα από την αποδοχή του κοινού. Το κοινό συχνά αντιδρά στα έργα μεταφοράς ενέργειας κι αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, παρατηρείται πολύ και στην Ευρώπη, οπότε έχουμε συχνά δικαστικούς αγώνες οι οποίες έχουν αντίκτυπο στο κόστος του έργου», κατέληξε ο διευθυντής του ΑΔΜΗΕ.
Στη συνέχεια παρενέβη ο κ. Ισίδωρος Βιτέλλας, διευθυντής διεύθυνσης δικτύου του Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), που έχει υπό τη διαχείριση και εποπτεία του το δίκτυο μεσαίας και χαμηλής τάσης πανελλαδικά και το δίκτυο υψηλής τάσης στα μη διασυνδεδεμένα νησιά (Κρήτη, Ρόδος, Μυτιλήνη κλπ).
Ο ΔΕΔΔΗΕ είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία, την αποκατάσταση βλαβών και την ανάπτυξη των δικτύων διανομής με στόχο τη μείωση του λειτουργικού κόστους, τη βελτίωση των δεικτών ποιότητας της παρεχόμενης ενέργειας και των δεικτών εξυπηρέτησης των καταναλωτών. Μεταξύ των βασικών στόχων του ΔΕΔΔΗΕ, τόνισε ο κ. Βιτέλλας, είναι η ανάπτυξη της διασπαρμένης παραγωγής ΑΠΕ στα δίκτυα μέσης και χαμηλής τάσης και η ανάπτυξη συστημάτων τηλεμέτρησης και έξυπνων μετρητών με σκοπό τη μετατροπή των δικτύων από παθητικά σε ενεργητικά.
Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Βιτέλλας παρουσίασε στο κοινό δύο επενδυτικά έργα του ΔΕΔΔΗΕ: το πρώτο είναι η εξελισσόμενη ανάπτυξη του υβριδικού έργου Ικαρίας, που αποτελείται από ένα αιολικό πάρκο, δύο αντλησιοταμιευτήρες και ένα μικρό υδροηλεκτρικό και το πιλοτικό έργο εγκατάστασης 160.000 μετρητών που τηλεμετρά το 23% της διανεμόμενης ενέργειας κι έχει ως μεσοπρόθεσμο στόχο την ανάπτυξη συστημάτων ευφυούς μέτρησης.
Ο κ. Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, γενικός διευθυντής ενέργειας της ΑΒΒ, εταιρείας που δραστηριοποιείται στην κατασκευή και εμπορία ηλεκτρολογικού εξοπλισμού και την μελέτη και εκτέλεση ηλεκτρενεργειακών έργων, παρουσίασε την πρόταση της ΑΒΒ για τη διασύνδεση των Κυκλάδων και της Κρήτης. «Πριν από 7-8 χρόνια, είπε, η ΡΑΕ, ο ΔΕΣΜΗΕ και το Πολυτεχνείο, αναζητώντας πώς θα διασυνδέσουν τις Κυκλάδες, κατέληξαν στη σύνδεση Λαυρίου-Σύρου. Ο πρώτος διαγωνισμός ακυρώθηκε, το έργο επαναπροκηρύχθηκε και προκρίθηκε η βασική σύνδεση Σύρου-Λαυρίου να γίνει με εναλλασσόμενο ρεύμα. Και με την ίδια τεχνολογία να γίνει αργότερα η σύνδεση της Κρήτης. Όμως αυτό είναι τεχνολογικά λάθος και αποτελεί σπατάλη για την Ελλάδα», τόνισε ο κ. Παπαδόπουλος. «Εμείς προτείνουμε η σύνδεση Λαυρίου-Σύρου να γίνει με συνεχές ρεύμα και στη συνέχεια, πάλι με συνεχές να γίνει η διασύνδεση των Κυκλάδων με την Κρήτη. Το βασικό πλεονέκτημα αυτής της πρότασης είναι ότι θα έχουμε μόνο μία διασύνδεση Αθήνας-Κυκλάδων-Κρήτης, με την οποία θα τροφοδοτήσουμε την Κρήτη με ρεύμα χαμηλού κόστους από την Ελλάδα και θα γλιτώσουμε τα ΥΚΩ που είναι γύρω στα 200 εκατ. ετησίως και όλα αυτά θα τα έχουμε πετύχει μειώνοντας το κόστος του έργου. Με αυτό τον συνδυασμένο τρόπο που μας επιτρέπει η σύγχρονη τεχνολογία το έργο θα αποπληρώνεται μόνο του, ενώ συν τοις άλλοις, μέσα στο δίκτυο μας συνεχούς ρεύματος θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε τη γεωθερμία της Μήλου. Η ΑΒΒ, πρωτοπόρος στο χώρο των ευρωπαϊκών ηλεκτρενεργειακών έργων, που έχει κατασκευάσει και τον αγωγό Ελλάδας-Ιταλίας, μπορεί με αυτή της την πρόταση να ρίξει τα κόστη», κατέληξε ο κ. Παπαδόπουλος.
Ο κ. Άλεξ Παπαλεξόπουλος, πρόεδρος της Ecco International, περιέγραψε τα βασικά προβλήματα των έξυπνων δικτύων με βάση τη διεθνή εμπειρία της εταιρείας του. Οι τεχνολογίες των έξυπνων δικτύων και των έξυπνων μετρητών υπάρχουν, τόνισε, και είναι σημαντικές όχι μόνο γιατί βοηθούν στην ολοκλήρωση των φωτοβολταϊκών αλλά κι επειδή δίνουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να λειτουργήσουν ως παραγωγοί. Σε τεχνολογικό επίπεδο έχουμε μεγάλες προσπάθειες σε ό,τι αφορά τους εξοπλισμούς, την αποθήκευση και τη ροή της ενέργειας και προς τις δύο κατευθύνσεις. Έχουμε επίσης τη σημαντική ανακάλυψη του Digital Grid Router που θα μπορούσαμε να το περιγράψουμε σαν ένα πρώτο βήμα προς τη δημιουργία ενός διαδικτύου της ενέργειας. Ωστόσο δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι όλα αυτά θα προχωρήσουν για λόγους καθαρά οικονομικούς.
Ένα βασικό ερώτημα είναι ποιος τα πληρώνει όλα αυτά, τόνισε ο κ. Παπαλεξόπουλος. Το ύψος των απαιτούμενων κεφαλαίων που πρέπει να επενδυθούν είναι δυσθεώρητο, ούτε οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να τις αντέξουν ούτε ο ιδιωτικός τομέας. Μια λύση θα ήταν η συνεργασία κυβερνήσεων και ιδιωτικού τομέα, ωστόσο οι παραδοσιακές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας δεν έχουν κίνητρα να λάβουν μέρος σε αυτή την ιστορία γιατί το όλο μοντέλο δεν τις συμφέρει οικονομικά.
Και μετά υπάρχουν κι άλλα ερωτήματα: σε ένα τέτοιο μοντέλο ποιος θα είναι ο ρόλος του ρυθμιστή; Ποιος θα κάνει έλεγχο στα δεδομένα, ποιος θα είναι δηλαδή ο Google της ενέργειας; Και ποιος είναι ο ρόλος των utilities;
Η ουσία είναι ότι δεν έχει βρεθεί ακόμη ο τρόπος με τον οποίο τα έξυπνα δίκτυα θα μπορούσαν να δουλέψουν. Υπάρχει το πολύ σημαντικό πρόβλημα των δεδομένων: ποιος τα ελέγχει. Υπάρχει το πρόβλημα του χρήματος: ποιος πληρώνει. Βιομηχανικοί και εμπορικοί πελάτες θα μπορούσαν να έχουν οφέλη από τις υπηρεσίες που παρέχουν, οι οικιακοί πολίτες όμως δεν έχουν λόγο να θέλουν να ασχοληθούν με αυτή την ιστορία.
Ο κ Χατζημπίρος, εκπρόσωπος του Ενεργειακού Γραφείου Αιγαίου και του δικτύου Αειφόρων Νήσων Αιγαίου «Δάφνη», περιέγραψε τη δράση της ομώνυμης πρωτοβουλίας των νησιών του Αιγαίου με στόχο τη μεταξύ τους συνεργασία σε διάφορους τομείς. Η συνεργασία αυτή, όπως είπε, αρχικά αφορούσε τους τομείς των απορριμμάτων, της ενέργειας, του πολιτισμού, της ενέργειας κλπ. Το Ενεργειακό Γραφείο δημιουργήθηκε όταν τα ενεργειακά ζητήματα έγιναν ευρωπαϊκή προτεραιότητα και ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα. Στο πλαίσιο αυτής το Ενεργειακό Γραφείο κατέθεσε μια πρόταση για την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων σε πέντε νησιά του Αιγαίου η οποία εγκρίθηκε και πλέον τρέχει με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
