Ήρθε η ώρα για ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ στη νότια Ευρώπη
Σχεδόν σαν κεραυνός εν αιθρία, η συνεδρίαση του Eurogroup μαζί με την τρόικα, συμφώνησαν στις 16 Μαρτίου να φορολογήσουν όλες τις καταθέσεις στην Κύπρο, συμπεριλαμβανομένων και των μικρών καταθέσεων. Στη διάρκεια των αμέσως επόμενων ημερών, οι φορείς χάραξης πολιτικής παραιτήθηκαν με δραστήριο τρόπο της ευθύνης για την απόφαση –μια τυπική ευρωπαϊκή ανοησία. Τότε η κυπριακή Βουλή απέρριψε τη συμφωνία, και ύστερα η χώρα αναζήτησε βοήθεια από τη Ρωσία, χωρίς επιτυχία. Η Κύπρος κατέληξε στην επίτευξη μιας νέας συμφωνίας με το Eurogroup και την τρόικα στις 25 Μαρτίου, για να αποφύγει μια άτακτη έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη.
Η νέα συμφωνία είναι αρκετά λογική από πολλές πλευρές: προστατεύει πλήρως όλες τις ασφαλισμένες καταθέσεις μέχρι το όριο των 100.000 ευρώ του συστήματος εγγύησης καταθέσεων. Οι μέτοχοι των τραπεζών και οι μεγάλοι πιστωτές δέχονται το πρώτο πλήγμα, ενώ οι καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ των προβληματικών τραπεζών θα πρέπει επίσης να επωμιστούν το βάρος των τραπεζικών ζημιών και να συνεισφέρει στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, όσο χρειάζεται.
Ωστόσο, η συμμετοχή των ανασφάλιστων καταθετών προκάλεσε μια μεγάλη διαμάχη: θα είναι αυτό το νέο «πρότυπο» αντιμετώπισης των τραπεζικών κρίσεων στην ευρωζώνη για το μέλλον; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα «όχι», αν και το επικοινωνιακό φιάσκο που προέκυψε από τη δημόσια διαφωνία, δεν βοηθάει τα πράγματα.
Η περίπτωση της Κύπρου είναι ξεχωριστή. Το έλλειμμα κεφαλαίου υπολογίζεται στο μισό περίπου κυπριακό ΑΕΠ: Δεν μπορώ να φανταστώ μια τραπεζική απώλεια αυτού του μεγέθους σε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Και κάποιος έπρεπε να επωμιστεί αυτές τις κυπριακές ζημιές. Η κυβέρνηση δεν είχε τα δημοσιονομικά μέσα να τις απορροφήσει, η Ρωσία δεν παρενέβη με ένα μεγάλο δάνειο, και οι εταίροι της ευρωζώνης δεν ήθελαν να επιβαρύνουν τους φορολογούμενούς τους περαιτέρω. Η μόνη εναπομείνασα λύση ήταν να συμπεριληφθούν οι μέτοχοι των τραπεζών και οι δανειστές, συμπεριλαμβανομένων και των ανασφάλιστων καταθετών.
Είναι πιθανό ότι θα υπάρξουν περισσότερα bail-ins στην Ευρώπη στο μέλλον, δηλαδή με τη συμμετοχή των ιδιοκτητών και ορισμένων επενδυτών στην εκκαθάριση των τραπεζικών ζημιών. Αλλά αυτές θα είναι σύμφωνα με τις εναρμονισμένες αρχές που πρόκειται να υιοθετηθούν σύντομα στο πλαίσιο της BankRecoveryandResolutionDirective (BRRD). Αυτό στην πραγματικότητα έχει στόχο την προστασία των καταθέσεων.
Ακόμη κι αν ο κυπριακός τραπεζικός κλάδος είναι μια μοναδική περίπτωση, έχει καταστήσει απολύτως σαφές ένα ευρύτερο μάθημα: η ευρωζώνη χρειάζεται να υιοθετήσει μια σε πλήρη ανάπτυξη τραπεζική ένωση. Σύμφωνα με αυτή, η τραπεζική εποπτεία εξυγίανση και οι εγγυήσεις των καταθέσεων θα είναι συγκεντρωτικά στις χώρες της ευρωζώνης, καθώς και στις χώρες εκτός ευρώ (της ΕΕ) που αποφασίσουν να ενταχθούν και αυτές.
Όπως έχουν τα πράγματα, είμαστε μόνο στα μισά του δρόμου. Η συμφωνία για μια κεντρική εποπτεία έχει επιτευχθεί, και οι τράπεζες στις χώρες που συμμετέχουν θα εποπτεύονται από την ΕΚΤ, πιθανότατα από τα μισά του επομένου έτους. Από μόνο του αυτό θα είναι ένα μεγάλο «συν», καθώς η ΕΚΤ πιθανώς θα κάνει οτιδήποτε για να αποφύγει περιπτώσεις όπως της κυπριακής, ή το ξαφνικό «τσαλάκωμα» της Dexia στο Βέλγιο και του ολλανδικού χρηματοπιστωτικού ομίλου SNSReaal.
Αλλά αυτό δεν θα είναι αρκετό. Η εμπιστοσύνη στην ασφάλιση των καταθέσεων έχει κλονιστεί από την αλυσίδα των γεγονότων στην Κύπρο. Αυτή μπορεί να είναι στα αλήθεια μια ξεχωριστή περίπτωση, αλλά δεν θα το καταλάβουν όλοι οι μικροί καταθέτες στην ευρωζώνη αυτό. Το σοβαρό λάθος της εισαγωγής πληρωμών και περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων στην Κύπρο για να σταματήσουν την εκροή χρημάτων στο εξωτερικών, θα κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης που κλονίστηκε, θα χρειαστεί πανευρωπαϊκή εγγύηση των καταθέσεων. Μαζί με αυτό, σε περιπτώσεις τραπεζικών καταρρεύσεων απαιτείται μια αρχή εξυγίανσης στην ευρωζώνη, εξοπλισμένη με μια καλά προσδιορισμένη εργαλειοθήκη στο πλαίσιο του BRRD. Και θα πρέπει να υπάρχει μια συμφωνία κατανομής των βαρών σε ενδεχόμενες τραπεζικές απώλειες, διαφορετικά, μια ατελής τραπεζική ένωση δεν θα διαχωρίσει το τραπεζικό από το κρατικό ρίσκο, κάτι που θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία.
Η κυπριακή κρίση μπορεί να έχει περιοριστεί για την ώρα, αλλά δεν έχει τελειώσει. Οι περιορισμοί στις πληρωμές θα βαθύνουν τις ήδη ζοφερές οικονομικές προοπτικές, καθώς ακόμη και οι λίγες σχετικά υγιείς τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να παρέχουν επαρκείς χρηματοπιστωτικές υπηρεσία στην οικονομία. Η βαθιά συρρίκνωση της οικονομίας που αναμένεται στην Κύπρο, θα καταστήσει πολύ δύσκολη την εφαρμογή του προγράμματος δημοσιονομικής και διαρθρωτικής προσαρμογής, και ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι η Κύπρος έχει σωθεί.
Η κατάσταση της Κύπρου είναι τόσο απελπιστική που δεν έχει άλλη επιλογή παρά να προχωρήσει με τη δημοσιονομική ενοποίηση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό δεν συμβαίνει στο μεγαλύτερο μέρος της ευρωζώνης, όπου τα δημοσιονομικά στοιχεία είναι πιο ισχυρά. Η ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων στις χώρες του πυρήνα της ευρωζώνης με φοροαπαλλαγές, ή ακόμη και η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων χρηματοδοτούμενων από κυβερνήσεις που δανείζονται σχεδόν με μηδενικό επιτόκιο, θα αναζωογονούσε την οικονομία του πυρήνα της ευρωζώνης, με θετικές διαχύσεις/επιπτώσεις στη Νότια Ευρώπη.
Έχει έρθει επίσης η ώρα για τη δημιουργία ενός τεράστιου επενδυτικού προγράμματος για τη Νότια Ευρώπη, σαν ένα είδος ενός νέου σχεδίου Μάρσαλ. Εξάλλου, κάθε κράτος-μέλος του ευρώ είναι υπεύθυνο για την εν υπνώσει αρχιτεκτονική του ευρώ που επέτρεψε τη συσσώρευση των ευάλωτων σημείων που ταλαιπωρούν τώρα εκατομμύρια ανθρώπους.
Πηγή:capital.gr
