Νέα “πετρο-κράτη” αναμένεται να αναδυθούν στο προσκήνιο (Ισραήλ, Κύπρος, Αιθιοπία, Κένυα Μοζαμβίκη, Σιέρα Λεόνε. Σομαλία, Τανζανία και Ουγκάντα)
Μέχρι πρότινος η κυρίαρχη συζήτηση σχετικά με το διεθνές ενεργειακό τοπίο αφορούσε το κατά πόσο ο πλανήτης πλησιάζει ή και έφτασε ήδη το σημείο του Peak Oil, πέραν του οποίου η παγκόσμια πετρελαϊκή παραγωγή προορίζεται αναπόφευκτα να βγαίνει μειούμενη.
Ωστόσο η ετήσια έκθεση World Energy Outlook που δημοσιοποίησε η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA), συνιστά μια δραματική ανατροπή των εκτιμήσεων, οι οποίες, αν επαληθευθούν αναμένεται να έχουν και θεαματικές γεωπολιτικές επιπτώσεις.
Οι νέες τεχνολογίες που επιτρέπουν την εκμετάλλευση των μη συμβατικών υδρογονανθράκων (σχιστολιθικό αέριο, light tight oil) σηματοδοτούν την είσοδο σε μια “εποχή αφθονίας”, ανατρέποντας δυνάμει τους συσχετισμούς εις βάρος των καθιερωμένων “πετρο-κρατών” και των θεσμών τους (ΟΠΕΚ).
Σε αντίθεση μάλιστα με τη διαδεδομένη φιλολογία περί “αμερικανικής παρακμής”, ως υπ΄ αριθμόν ένα επωφελούμενος στο νέο τοπίο προβάλλουν οι ΗΠΑ, οι οποίες (όπως τόνισε ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΙΕΑ Fatih Birol σε συνέντευξη Tύπου τη δευτέρα) προβλέπεται να κατακτήσουν την πρώτη θέση παγκοσμίως στην παραγωγή φυσικού αερίου, ήδη από το 2015, ξεπερνώντας τη Ρωσία, και την πρώτη θέση στην παραγωγή πετρελαίου το 2017, προσπερνώντας την Σαουδική Αραβία.
Οι ΗΠΑ, οι οποίες μέχρι τώρα καλύπτουν από εισαγωγές το 20% των συνολικών ενεργειακών τους αναγκών, προβλέπεται να έχουν εξασφαλίσει συνολική ενεργειακή αυτάρκεια περί το 2035, ενώ ήδη από το 2030 η Βόρειος Αμερική θα έχει μετατραπεί σε καθαρό εξαγωγέα πετρελαίου από το 2030.
Οικονομικά, η φθηνότερη παραγωγή ηλεκτρισμού αναμένεται να δώσει στις ΗΠΑ ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ενώ (γεω)πολιτικά των όνειρο των Αμερικανών ιθυνόντων για “ενεργειακή επάρκεια” θα σημάνει την απεξάρτησή τους από τις μοναρχίες του Περσικού Κόλπου. Η στρατηγική δέσμευση των ΗΠΑ στην περιοχή της Μέσης Ανατολής θα έχει εφεξής περισσότερο τον ρόλο του ελέγχου της κυκλοφορίας του πετρελαίου, η οποία πλέον θα ακολουθεί μια διαδρομή αποκλειστικά εντός της Ασίας.
Σύμφωνα, με την ΙΕΑ το 90% της μεσανατολικής πετρελαϊκής παραγωγής αναμένεται το 2035 να κατευθύνεται προς την Άπω Ανατολή, καθώς η αύξηση του κινεζικού ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους αναμένεται να συνεχίσει με ρυθμούς της τάξης του 5,7% ετησίως κατά την περίοδο 2011-2035, και η ζήτηση για πετρέλαιο να αυξηθεί κατά 30%.
Το Ιράκ αναμένεται να πρωταγωνιστήσει καλύπτοντας το 45% αυτής της νέας ζήτησης, εκτοπίζοντας τη Ρωσία από τη δεύτερη θέση των εξαγωγών. Για τον Vladimir Putin η διαφοροποίηση της ρωσικής οικονομίας καθίσταται πλέον επιτακτικό καθήκον στον βαθμό που οι ρωσικές πετρελαϊκές εξαγωγές αναμένεται να παραμείνουν στάσιμες στα 10 εκατ. βαρέλια ημερησίως μέχρι το 2020, πέφτοντας σταδιακά στα 9 εκατ. βαρέλια μέχρι το 2035. Σημειώνεται ότι ο ισοσκελισμός του ρωσικού προϋπολογισμού προϋποθέτει ότι η διεθνής τιμή του πετρελαίου κυμαίνεται στα 117 δολάρια ανά βαρέλι.
Ήδη φέτος οι συνολικές επενδύσεις διεθνώς στον ενεργειακό τομέα εκτιμάται ότι θα φθάσουν το 619 δισ. δολάρια, αποτυπώνοντας το μέγεθος του διακυβεύματος, ενώ σε αντίθεση με την συναγερμό που γεννούσε στις ΗΠΑ μόλις το 2006 η απόπειρα εξαγοράς της Unocal από κινεζικά συμφέροντα, οι νέες επενδύσεις στους μη συμβατικούς υδρογονάνθρακες της Βόρειας Αμερικής περιλαμβάνουν και κινεζικά κεφάλαια, καταδεικνύοντας το περισσότερο συνεργατικό πνεύμα που προκαλεί η “εποχή της αφθονίας”.
Νέα “πετρο-κράτη” αναμένεται να αναδυθούν στο προσκήνιο (Ισραήλ, Κύπρος, Αιθιοπία, Κένυα Μοζαμβίκη, Σιέρα Λεόνε. Σομαλία, Τανζανία και Ουγκάντα) ενώ οι “μετοχές” του ΟΠΕΚ αναμένεται να πέσουν, τουλάχιστον μέχρι το 2035, οπότε το μερίδιό του στην παγκόσμια παραγωγή εκτιμάται ότι θα ανέβει και πάλι από το 42% τώρα στο 48%.
