Ομιλία Υπουργού Αναπληρωτή ΠΕΚΑ, Σταύρου Καλαφάτη, για το Σχέδιο Διαχείριση ς Υδατικού Διαμερίσμα τος Κεντρικής Μακεδονίας
«Κυρίες και κύριοι,
Η ορθολογική και «ευφυής» διαχείριση του υδατικού πόρου, προϋποθέτει ότι η πολιτική που σχεδιάζουμε και οι δράσεις που υλοποιούμε αντιμετωπίζουν το νερό ως κοινωνικό αγαθό και μαζί ως εθνική περιουσία. Ως ζωτικό, αλλά όχι ανεξάντλητο πόρο, που απαιτεί πλαίσιο και κανόνες για την προστασία του, καθώς και τη συνετή και δίκαιη πρόσβαση στην χρήση του. Πολύ περισσότερο, με το δεδομένο ότι συνδέεται άμεσα με κεντρικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και δέχεται εξαιρετικά μεγάλες πιέσεις, που είναι ικανές να ακυρώσουν τον στόχο της αειφορικής του διαχείρισης.
Με δύο λόγια απαιτεί εθνική πολιτική με βάθος και στρατηγική, κάτι που δυστυχώς δεν έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα, τουλάχιστον στο βαθμό που απαιτούν οι ανάγκες και οι περιστάσεις.
Γιατί δεν είχε δομηθεί το βασικό χαρακτηριστικό μιας τέτοιας εθνικής στρατηγικής:
Η κάθε χρήση νερού να εντάσσεται με σχεδιασμό και προτεραιότητες στη συνολική απαίτηση για νερό. Των ανθρώπινων χρήσεων, αλλά και των οικοσυστημάτων. Αντιθέτως, η διαχείριση γίνονταν αποσπασματικά. Ενώ το πλαίσιο και η κατεύθυνση για μια συνεκτική λογική υπάρχει.
Το δίνει η Ευρωπαϊκή οικογένεια στην οποία ανήκουμε και που είναι πολύ μπροστά από οποιονδήποτε άλλη διεθνή οντότητα σε αυτά τα ζητήματα. Η Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (οδηγία 2000/60/ΕΚ), που ενσωματώθηκε στην εθνική έννομη τάξη με το Ν.3199/2003 και το Προεδρικό Διάταγμα 51/2007, είναι σαφής. Και κοστίζει πολλαπλά στη χώρα να μένουμε πίσω. Κοστίζει στη διεθνή εικόνα, στην αυτοδυναμία μας μέσα από τον πλούτο και τις δυνατότητές μας, αλλά και σε οικονομικούς πόρους εξαιτίας ενδεχόμενων προστίμων.
Και το αναφέρω αυτό για να γίνει απολύτως κατανοητό το «επείγον» για την πλήρη ενεργοποίηση των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής. Ως κομβικό σημείο στον εξορθολογισμό της υδατικής πολιτικής, που χρειάζεται η χώρα έτσι και αλλιώς. Στις λογικές διευθετήσεις που πρέπει να γίνουν για να προστατεύσουμε τον φυσικό μας πλούτο και να τον αξιοποιήσουμε αειφορικά. Για αυτές τις αλλαγές που πρέπει πλέον να γίνουν με άλματα, εργαζόμαστε στο ΥΠΕΚΑ, με την Ειδική Γραμματεία Υδάτων.
Το πρώτο βήμα που έπρεπε να γίνει ήταν η περαιτέρω εμβάθυνση του ρόλου της ΕΓΥ, γιατί είναι αναγκαιότητα να τερματίσουμε το φαινόμενο της πολυδιάσπασηςπου αποσυντονίζει κάθε σχεδιασμό και επιτέλους να υπάρχει ένας φορέας που θα εποπτεύει αποτελεσματικά, ώστε:
- Να διασφαλίζεται η ορθολογική διάθεση του νερού.
- Να παρέχονται κίνητρα για την ευθύδικη χρήση του.
Και φυσικά να ενισχύονται οι προσπάθειες για τη συντήρηση αυτού του εξαντλήσιμου φυσικού πόρου. Ήταν λοιπόν κρίσιμες οι τροποποιήσεις που έγιναν στο Ν. 3199/2003. Ειδικά σε ό,τι αφορά στην πορεία των Σχεδίων Διαχείρισης, με την επιτάχυνση και την απλοποίηση της διαδικασίας για την έγκριση και την αποστολή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως γνωρίζετε – κατόπιν αιτήματος του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης- δίνεται πλέον η δυνατότητα κατάρτισης, αναθεώρησης και ενημέρωσης των σχεδίων διαχείρισης από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων. Σε συνεργασία με την αρμόδια Διεύθυνση Υδάτων της αποκεντρωμένης διοίκησης και τα Υπουργεία που εκπροσωπούνται στην Εθνική Επιτροπή Υδάτων, η οποία και εγκρίνει τελικώς τα σχέδια διαχείρισης. Κερδίζουμε πολύ χρόνο από αυτή τη διαδικασία. Και πέρα από αυτό θέτουμε τις βάσεις μιας άλλης λογικής. Λογικής που υπηρετεί και τις δύο διαστάσεις του φυσικού πόρου, στις οποίες αναφέρθηκα στην αρχή.
Κοινωνικό αγαθό και δημόσια περιουσία
Κυρίες και κύριοι,
Σε αυτή τη κεντρική στρατηγική, σχεδιάζεται η ειδική αντιμετώπιση των κρίσιμων ζητημάτων διαχείρισης υδάτων που εντοπίζονται στην Θεσσαλονίκη:
Του Θερμαϊκού Κόλπου και θεμάτων που άπτονται της ύδρευσης και αποχέτευσης της πόλης.
Όπως γνωρίζετε η διαβούλευση για την Κεντρική Μακεδονία που εκπονείται, σύμφωνα με τις Προδιαγραφές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, κατ’ εφαρμογή του Ν. 3199/2003 και του ΠΔ 51/2007, βρίσκεται σε εξέλιξη.
Και έχει τεράστια σημασία να ενισχύσουμε την ποιότητά της, με την επίγνωση της ευθύνης μας να πετύχουμε την καλύτερη δυνατή σύνθεση των απόψεων για το δημόσιο συμφέρον.
Σε αυτό το πλαίσιο, θέλω να αναφερθώ στον τρόπο με τον οποίο δουλέψαμε μέχρι τώρα για να φτάσουμε στα προτεινόμενα μέτρα του προσχεδίου.
Τα προτεινόμενα μέτρα που συντάχθηκαν από τους μελετητές σε στενή συνεργασία με την ΕΓΥ, με συμβολή από ένα μεγάλο πλήθος φορέων που σχετίζονται με τα ύδατα, λαμβάνουν υπόψη τα εξής σημαντικά χρονικά, διοικητικά και οικονομικά όρια:
- Αυτός ο κύκλος διαχείρισης, σε εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, οφείλει να κλείσει, δηλαδή να έχει εφαρμοστεί και αποδώσει το Πρόγραμμα Μέτρων, έως το 2015.
- Για κάθε μέτρο πρέπει να είναι ορισμένος ο αρμόδιος (ένας ή περισσότεροι) φορέας υλοποίησης.
- Η εφαρμογή του προγράμματος μέτρων θα πρέπει να έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, με βάση τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά μέσα, ώστε να είναι ρεαλιστικά εφικτή έως το 2015.
Συνοπτικά λοιπόν σε ότι αφορά στον Θερμαϊκό.
Ποια είναι τα δεδομένα. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία η οικολογική κατάσταση του Κόλπου χαρακτηρίζεται «μέτρια» και θεωρείται Ιδιαιτέρως Τροποποιημένο Υδατικό Σύστημα λόγω των υδρομορφολογικών αλλοιώσεων κατά μήκος της ακτογραμμής του, από:
- τις εκτροπές των ποταμών Γαλλικού και Αξιού,
- το παράκτιο προστατευτικό ανάχωμα στη δυτική ακτή (Καλοχώρι – Αλιάκμονας),
- τις εγκαταστάσεις του λιμένα Θεσσαλονίκης,
- τη διαμορφωμένη προκυμαία κατά μήκος της παραλίας του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης,
- άλλα έργα και κατασκευές εντός του κόλπου, όπως υποθαλάσσιοι αγωγοί και έργα θραύσης κυματισμών.
Κατασκευές που είναι απαραίτητες για την εξυπηρέτηση σημαντικών θαλάσσιων και χερσαίων δραστηριοτήτων: Της ναυσιπλοΐας, της γεωργίας, της αστικής και βιομηχανικής δραστηριότητας και των αερομεταφορών. Έτσι, για να βελτιώσουμε την κατάσταση στο πλαίσιο των στόχων της Οδηγίας πρέπει να κάνουμε τα κατάλληλα βήματα για να προχωρήσουν:
- Δειγματοληψίες και αναλύσεις, των υδάτων, εντός και εκτός του λιμανιού.
- Η Απορρύπανση του Κόλπου της Θεσσαλονίκης.
- Η περαιτέρω διερεύνηση ως προς τις μετρήσεις και τα αίτια υπερβάσεων χημικών ουσιών στον Κόλπο.
- Η διαμόρφωση προδιαγραφών για Masterplan.
Και φυσικά,
- η Ολοκληρωμένη Παρακολούθηση των Περιβαλλοντικών Προβλημάτων των ακτών σε θαλάσσιες περιοχές- ένα «κέντρο ελέγχου» δηλαδή, καθώς και
- η Κατασκευή του Κεντρικού Αποχετευτικού Αγωγού Θεσσαλονίκης.
Έργα για τα οποία στο προσχέδιο δίνεται με πληρότητα η «ταυτότητα» τους. Προϋπολογισμός, πηγή χρηματοδότησης και φυσικά φορέας υλοποίησης. Τα παραπάνω μέτρα αναμένεται να βάλουν τις βάσεις για την επιλογή των κατάλληλων δράσεων που θα πρέπει να υλοποιηθούν από όλους τους εμπλεκόμενους, έτσι ώστε να έχουν θετική επίδραση στην ποιότητα του Θερμαϊκού κόλπου και φυσικά στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Με στόχευση κυρίως στις παραγωγικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες.
- Τα διοικητικά μέτρα για συχνότερους ελέγχους τήρησης των περιβαλλοντικών όρων στις επιχειρήσεις που είναι σε ιδιαιτέρως βεβαρημένες περιοχές.
- Οι περιβαλλοντικές συμφωνίες με βιομηχανίες, μετά από διαπραγμάτευση
- Τα έργα αποκατάστασης υφιστάμενων υποδομών
- Τα μέτρα για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών και των αγροτών ειδικότερα, αλλά και
- Η ενθάρρυνση έρευνας, ανάπτυξης και επίδειξης βέλτιστων πρακτικών,
αναμένεται να έχουν θετική επίδραση στην κατάσταση των ποτάμιων υδατικών συστημάτων της πεδιάδας Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής με εκβολή στο Θερμαϊκό.
Σε ό,τι αφορά στην ύδρευση της πόλης επισημαίνω ένα σημείο γιατί έχει μεγάλη βαρύτητα.
Αφορά την ενωτική διώρυγα Αλιάκμονα–Αξιού που μεταφέρει το 50-60% περίπου της συνολικής ποσότητας νερού για την πόλη. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της αρδευτικής περιόδου μεταφέρει σημαντικές ποσότητες νερού για την άρδευση της πεδιάδας Θεσσαλονίκης. Αυτό που προσπαθούμε τώρα, είναι να μπει ξανά στην ατζέντα το έργο ΦΡΑΓΜΑ ΕΚΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟΝ Π. ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ ΜΕΧΡΙ Π. ΑΞΙΟ ΜΕ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΑΓΩΓΟ, που προμελετήθηκε το 2000 από το ΥΠΕΧΩΔΕ και δεν προχώρησε λόγω μεγάλου προϋπολογισμού. Μπαίνει λοιπόν στο προσχέδιο, ως συμπληρωματικό μέτρο, ώστε να αξιολογηθεί η αναγκαιότητα του έργου υπό τις παρούσες συνθήκες και να διερευνηθεί η δυνατότητα κατασκευής του ανεξάρτητου αγωγού. Ο οποίος θα συνέβαλλε στον έλεγχο των ποσοτήτων που λαμβάνονται για την ύδρευση, στον περιορισμό των απωλειών του μεταφερόμενου νερού (περί το 30% σήμερα) και στη μείωση της ανάγκης επεξεργασίας του μεταφερόμενου νερού.
Κυρίες και κύριοι,
Για κάθε αλλαγή που θέλουμε να έχει βάθος… Για κάθε ουσιαστική μεταρρύθμιση…
Απαιτείται να σκεφτούμε όλοι και να πράξουμε από κοινού και για το κοινό καλό. Ώστε να συνδιαμορφώσουμε τα κομβικά σημεία μιας εθνικής πολιτικής για το νερό, έτσι ώστε όντως να εκφράζεται και η μέριμνα για το κοινωνικό αγαθό και η αξιοποίηση του φυσικού πόρου για την ανάπτυξη. Με τους αναγκαίους και αμοιβαίους συμβιβασμούς των θεμιτών επιδιώξεων των επιμέρους χρηστών. Το ΥΠΕΚΑ με την Ειδική Γραμματεία Υδάτων, σε συνεργασία με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας, εξαντλούν κάθε περιθώριο για να επιτευχθεί αυτό. Με δομή στο διάλογο, απόλυτη διαφάνεια και σαφείς χρόνους. Το έργο που έχουμε όλοι μας να επιτελέσουμε είναι πολύ μεγαλύτερο από όσο ορίζει ο τίτλος του.
Εργαζόμαστε όλοι για μια αποτελεσματική διαχείριση του υδατικού πλούτου της χώρας. Με συντεταγμένη δράση όπως αρμόζει σε μια εθνική υπόθεση.
Σας ευχαριστώ.»
