Αγωγός TAP, για τον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο από την Κασπία και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου
Oι Εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές της Ελλάδας (ΡΑΕ), της Ιταλίας (AEEG) και της Αλβανίας (ARE) ολοκλήρωσαν την αξιολόγηση της αίτησης της εταιρείας Trans Adriatic Pipeline (TAP AG) για την εξαίρεση του προτεινόμενου από την εταιρεία αγωγού TAP από τους κανόνες πρόσβασης τρίτων και άλλες διατάξεις της Ευρωπαϊκής Τρίτης Δέσμης Μέτρων για την Ενέργεια. Οι τρεις ρυθμιστικές αρχές έχουν πλέον διαμορφώσει μία κοινή γνώμη, η οποία εγκρίθηκε πρόσφατα από την Ολομέλεια της ΡΑΕ, καθώς και από τα αντίστοιχα Διοικητικά Συμβούλια των Ρυθμιστικών Αρχών της Ιταλίας και της Αλβανίας, και η οποία κοινοποιείται πλέον στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη δική της αξιολόγηση, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην Τρίτη Δέσμη.
Η εξαίρεση χορηγείται με επιβολή, ταυτόχρονα, πρόσθετων δεσμευτικών όρων, οι οποίοι διασφαλίζουν τη χωρίς διακρίσεις πρόσβαση τρίτων στον αγωγό TAP. Ειδικότερα: α) προβλέπεται η δυνατότητα δέσμευσης χωρητικότητας πλέον του 50% της μέγιστης χωρητικότητας του αγωγού (δηλ. των 20 δις. κυβ. μέτρων/έτος) με τιμολόγια τα οποία θα αντικατοπτρίζουν το κόστος, και β) διασφαλίζεται η ανεξαρτησία της εταιρείας TAP AG ως διαχειριστή του συγκεκριμένου αγωγού μεταφοράς.
Ο αγωγός TAP είναι ένας σημαντικός διασυνδετικός αγωγός φυσικού αερίου (Interconnector). Όταν ολοκληρωθεί, θα αποτελέσει το πρώτο, ιδιαίτερα σημαντικό, έργο του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, ενός δηλαδή από τους ενεργειακούς διαδρόμους πρώτης προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο από την Κασπία και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Οι νέες αυτές ποσότητες φυσικού αερίου θα συμβάλλουν σημαντικά, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, στη μείωση της εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις παραδοσιακές πηγές προμήθειας φυσικού αερίου (Ρωσίας, Αλγερία και Νορβηγία), ιδίως δε σε συνδυασμό με τις ήδη διαφοροποιημένες πηγές/ποσότητες φυσικού αερίου που εισάγονται στην Ιταλία από τη Βόρεια Αφρική και αλλού.
Όσον αφορά τη Νοτιανατολική Ευρώπη, ο αγωγός ΤΑΡ θα αποτελέσει μία σημαντικότατη υποδομή, καθώς θα υποστηρίξει την εισαγωγή του φυσικού αερίου ιδίως στις χώρες των δυτικών Βαλκανίων που δεν έχουν πρόσβαση στο καύσιμο αυτό και, παράλληλα, θα μειώσει την έντονη εξάρτηση της Βαλκανικής χερσονήσου από μία και μοναδική πηγή προμήθειας αερίου. Η υλοποίηση του αγωγού TAP θα συμβάλλει στην ανάπτυξη και άλλων σημαντικών υποδομών φυσικού αερίου, όπως ο αγωγός Ionian Adriatic Pipeline (IAP) και ο επονομαζόμενος «Δακτύλιος Φυσικού Αερίου της Ενεργειακής Κοινότητας» (Energy Community Gas Ring).
Επιπρόσθετα, ο αγωγός TAP θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της αλβανικής αγοράς φυσικού αερίου, καθώς θα άρει την απομόνωσή της από τις ευρωπαϊκές αγορές, διασφαλίζοντας τη διασύνδεσή της τόσο με την Ελλάδα, όσο και με την Ιταλία.
Τέλος, ο αγωγός TAP, που θα συνδέσει την Ελλάδα με την Ιταλία, αφ’ ενός θα συμβάλλει στην ωρίμανση και της ελληνικής αγοράς φυσικού αερίου, αφ’ ετέρου θα δημιουργήσει μία «γέφυρα» μεταξύ των πηγών φυσικού αερίου της Ανατολής και των αγορών φυσικού αερίου της Δύσης.
Με τους ειδικούς όρους που συνοδεύουν την αποδοχή, από τις τρεις (3) Ρυθμιστικές Αρχές Ενέργειας, του αιτήματος της εταιρείας TAP AG για την εξαίρεση του προτεινόμενου αγωγού από μια σειρά διατάξεων που αφορούν κοινές ρυθμίσεις για την πρόσβαση τρίτων σε ενεργειακές υποδομές, όπως αυτές ορίζονται στην Τρίτη Δέσμη Μέτρων, οι εν λόγω Αρχές θεσμοθετούν ένα σαφές και καλά καθορισμένο ρυθμιστικό καθεστώς για τη λειτουργία του αγωγού TAP, σύμφωνα με τα ακόλουθα:
● Ικανοποιείται πλήρως η υλοποίηση του επιχειρηματικού σχεδίου της εταιρείας TAP AG, αναφορικά με τη μεταφορά διαθέσιμων ποσοτήτων φυσικού αερίου από το κοίτασμα του Shah Deniz II προς τη Νοτιανατολική Ευρώπη και την Ιταλία, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την πρόσβαση στον αγωγό σε όλους τους μελλοντικούς αγοραστές των ποσοτήτων φυσικού αερίου από το εν λόγω κοίτασμα, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις.
● Δημιουργούνται κίνητρα για την ανάπτυξη της χωρητικότητας του αγωγού TAP, έως τη μέγιστη χωρητικότητα των 20 δις. κυβ. μέτρων/ έτος, μέσω μηχανισμών της αγοράς και σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
● Επιτυγχάνεται η πρόσβαση των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μέσω του αγωγού TAP, της Αλβανίας και της Ελλάδας, στην προμήθεια φυσικού αερίου από την Ιταλία, υπό καθεστώς πλήρως ρυθμιζόμενης πρόσβασης τρίτων.
● Κατοχυρώνεται η διασύνδεση του αγωγού TAP με τις υπάρχουσες, αλλά και τις μελλοντικές υποδομές φυσικού αερίου στην Αλβανία και στην Ελλάδα, μέσω της επιβαλλόμενης υποχρέωσης για την ανάπτυξη νέων σημείων εισόδου και εξόδου επί του αγωγού, σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς στις δύο αυτές χώρες.
● Επιβάλλεται η λειτουργία της εταιρείας TAP AG ως ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, για ολόκληρη την περίοδο της χορηγούμενης εξαίρεσης, έως τον πλήρη διαχωρισμό του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, μετά τη λήξη της περιόδου εξαίρεσης.
● Λαμβάνονται μέτρα για τη διαφύλαξη του ανταγωνισμού και την αποτροπή της ανάπτυξης και ενίσχυσης δεσπόζουσας θέσης στην αγορά φυσικού αερίου και στις τρεις (3) χώρες.
Η παρούσα απόφαση είναι το αποτέλεσμα της εξαιρετικής συνεργασίας μεταξύ των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας των δύο Κρατών-Μελών (Ελλάδα-Ιταλία) και του Συμβαλλόμενου Μέρους της Συνθήκης της Ενεργειακής Κοινότητας (Αλβανία), στη βάση της Ευρωπαϊκής Τρίτης Δέσμης Μέτρων για την Ενέργεια.
